Week van de Teek

How to teken

Herkennen, verwijderen en de ziektes

We hebben er even van mogen genieten: de hogere temperaturen. En met die fijne temperaturen worden ook tal van beesten weer actief. Een beestje waar je bedacht op moet zijn is de teek. Het is dan ook niet voor niets de eerste week van april De Week van de Teek is. Tijd dus voor wat extra aandacht. Een tekenbeet kan de ziekte van Lyme veroorzaken. Nieuw in Nederland is de komst van het teken-encefalitisvirus. In dit verhaal leggen we uit hoe je een tekenbeet kan voorkomen, wat je moet doen als een teek je toch te pakken heeft gekregen en wat een teek eigenlijk is. Maar we beginnen bij het beging: de teek.

Wat is een teek?  

Een teek lijkt nog het meest op een klein spinnetje. Hij leeft van bloed en is daarom afhankelijk van bloeddonoren. Dit zijn meestal vossen, reeën en schapen maar vooral kleine knaagdieren zoals muizen. Maar een teek discrimineert niet, dus als wij op zijn pad komen… het is hem om het even.  Een teek lijkt nog het meest op een klein spinnetje en leeft op verschillende niveaus in de begroeiing.

Waar leven teken?

Het fabeltje dat teken je uit bomen bespringen is inderdaad een fabeltje. De teek leeft eigenlijk op verschillende niveaus in de begroeiing en dat hangt weer samen met de levensfase.

Een teek heeft vier levensfases. Vanuit een eitje (1) groeit hij uit tot larve (2), daarna tot nimf (3) en tenslotte tot volwassen teek (4). De larve is de eerste fase waarin hij op zoek gaat naar bloed. Een larve leeft tot een hoogte van 20 cm. Als nimf zoekt hij de bloeddonor al hoger op: tot 40 centimeter en als volwassen komen ze 80 cm hoog. Tot slot leggen de vrouwtjes weer eitjes tussen bladeren op de grond en begint alles opnieuw.

Lyme

In Nederland is de meest voorkomende teek de Schapenteek (Ixodes ricinus) en die kan de Borrelia burgdorferi bacterie – de veroorzaker van de ziekte van Lyme , officieel Lyme-borreliose – bij zich dragen. De meest recente gegevens van het RIVM geven aan dat per jaar 1.300.000 mensen worden gebeten door een teek en dat 1 op de 5 teken drager is van de Borellia-bacterie. Het goede nieuws is dat uiteindelijk slechts 2% van de gebeten mensen de ziekte van Lyme krijgt. Dat zijn per jaar ongeveer 25.000 mensen en het overgrote deel geneest na een antibiotica-behandeling. Tussen de 1000 tot 2500 patiënten houden klachten. Soms zelfs met sterk invaliderende klachten.

Lyme herkennen

De ziekte van Lyme is redelijk makkelijk te herkennen. Bij ongeveer 23.500 van de 25.000 mensen die Lyme hebben gekregen, ontstond na de beet een duidelijke rode kring of vlek (erythema migrans). Dit is veelal binnen drie tot tien dagen, maar binnen drie maanden kan ook. Heb je een rode kring, ga dan direct naar de huisarts!  Een duidelijke rode kring of vlek (erythema migrant) is het bewijs voor een Lyme besmetting.

Teken-encefalitisvirus herkennen

Het ziektebeeld bij een  besmetting begint ongeveer een week tot 14 dagen na de beet en lijkt veel op griep: hoofdpijn, spierpijn, vermoeidheid en koorts. Dit duurt ongeveer een week. Nu is het zaak goed op te letten, want er kan zich een hersenvliesontsteking ontwikkelen. Ernstige hoofdpijn is een aanwijzing. Hersenvliesontsteking is ernstig en reden voor ziekenhuisopname. 1 a 2% van de patiënten houdt restverschijnselen over. Een heel klein percentage overlijdt. Tegen teken-encefalitis is geen behandeling mogelijk.

Voorkomen is beter…

Uit het bovenstaande mag duidelijk zijn dat een teek een beestje is om serieus te nemen. Daarom 6 tips om te voorkomen dat je wordt gebeten.

• Loop op wegen en paden. Daar zitten minder teken.
• Draag lange kleding en stop de broekspijpen in je sokken.
• Draag lichte kleding, dan zie je teken beter.
• Bij warm weer smeer je je in met DEET of een teek-werend middel op    basis van lemon-eucalyptus (Citriodiol).
• Draag kleding die met Deet of Permitrine is geïmpregneerd.
• Was thuis je kleding op 60 graden.

Teken komen minder voor op paden dan in het wilde gras.

Help een teek!

Ondanks alle voorzorgsmaatregelen is het verstandig er van uit te gaan dat bij het wandelen een teek jou gekozen heeft als ideale bloeddonor. Controleer jezelf na iedere wandeling (of laat je controleren) en check ook de kinderen!

• Teken houden van warme zachte plekken zoals oksels, bilnaad, achter de oren en de liesstreek.
• Een spiegeltje is handig voor de onzichtbare plekken.
• Teek gevonden? Verwijder hem met een puntige pincet of een tekentang, tekenlasso of een epileerpincet.

• Pak de teek bij zijn ‘snuit’ of kop. Zo dicht mogelijk op de huid. Op     deze wijze voorkom je dat de teek bij het verwijderen een besmetting kan overbrengen.
• Gebruik geen pincet met een platte bek, brandende sigaret, jodium of     alcohol.
• Ontsmet het bijtwondje met 70% alcohol of jodiumtinctuur.
• Omcirkel met een pen de plek waar de teek zat.
• Zet de datum van de beet in je agenda. Handig voor later.
• Ontstaat er rode kring of vlek? Meteen naar de huisarts.
• Word je later onverklaarbaar ziek, bedenk dan dat de teek de oorzaak    kan zijn.

Met dank aan:

Gijs Loning,  Outdoor Guru,  3 april 2017